Wat betekent de wet DBA voor jou als werkgever?

Wat is de Wet DBA?

De Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) is bedoeld om duidelijkheid te geven over de samenwerking tussen zzp’ers en opdrachtgevers. In deze wet zijn vooraf goedgekeurde overeenkomsten ingevoerd, waarin afspraken staan over de manier van werken. Stel je voor: een zzp’er werkt zelfstandig zonder gezagsverhouding en met eigen verantwoordelijkheid. In dit geval is er geen sprake van een dienstverband.

Wat is het doel van de Wet DBA?

Het doel vanuit de overheid is te voorkomen dat mensen als zzp’er werken zonder dat er sociale premies en belastingen worden afgedragen, terwijl ze feitelijk in loondienst zijn. In zo’n situatie kan de Belastingdienst besluiten dat er loonheffingen moeten worden betaald.

Wat is schijnzelfstandigheid?

Schijnzelfstandigheid betekent kort gezegd dat iemand lijkt te werken als een zelfstandige terwijl diegene eigenlijk in loondienst is. Door deze constructie vermijd je, volgens de overheid, als werkgever verplichtingen zoals het betalen van belastingen en sociale premies.
Het Deliveroo-arrest in 2023 maakte veel duidelijk – maaltijdbezorgers bleken eigenlijk werknemers. Dit voorbeeld laat zien dat zzp'ers die structureel werken onder gezagsverhoudingen en volgens vaste roosters, vaak schijnzelfstandigen zijn. Daar gaat de Belastingdienst vanaf 2025 strenger tegen optreden. 

Wat staat er te gebeuren?

In oktober 2024 heeft de Tweede Kamer besloten dat de Belastingdienst vanaf 1 januari 2025 strenger gaat controleren of de arbeidsrelatie tussen werkgever en zzp’er juist is vastgesteld. In 2025 worden er nog geen boetes gegeven, dit jaar dient als een overgangsjaar. De focus van de controles ligt op risicosectoren en gedwongen zelfstandigheid. Als de Belastingdienst merkt dat een arbeidsrelatie niet goed is vastgesteld, kan je als bedrijf een naheffing krijgen. In dat geval moet je als werkgever alsnog de loonbelasting en premies voor werknemersverzekeringen betalen. Deze naheffing gaat niet verder terug dan 1 januari 2025.

Ook goed om te weten: de controles zijn gericht op het bedrijf, niet op de zelfstandige.**

Sectoren in de spotlights

Hoe zijn de risico's verdeeld over sectoren? In de zorg groeide het aantal zelfstandigen in vijf jaar met 60%, en zij worden vaak voor vaste diensten ingezet. Hetzelfde fenomeen zie je in het onderwijs en de kinderopvang. In de bouw is de situatie anders. Zzp'ers werken daar vooral aan kortstondige projecten, wat past bij écht zelfstandig werken. Toch is alertheid geboden: langdurige samenwerking met één team kan alsnog problemen opleveren.

“Hoe schijnzelfstandigheid zich uit, kan per sector sterk verschillen. Toch, hoe gek het ook klinkt, er zijn ook overeenkomsten te vinden tussen heel verschillende branches zoals bijvoorbeeld de bouw en ICT. In beide sectoren zijn er flinke personeelstekorten en het werk is vaak specialistisch. Je hebt vaak veel kennis, vaardigheden en certificaten nodig. Ook zie je bij beide sectoren dat projecten vaak tijdelijk zijn en een deadline kennen. Dit maakt het aantrekkelijk om iemand tijdelijk als zelfstandige in te huren, terwijl er sprake zou kunnen zijn van een dienstverband", zo zegt Niek Damen, marktteam Belastingdienst.

Waar moet je als werkgever op letten?

Om niet als schijnzelfstandige te worden gezien, moeten zzp’ers voldoen aan bepaalde voorwaarden die aantonen dat ze echt zelfstandig werken. Wees alert als werkgever, de regels zijn als volgt:

1. Geen gezagsverhouding: De opdrachtgever mag geen directe leiding geven of bepalen hoe het werk precies moet worden uitgevoerd. De zzp’er bepaalt zelf hoe en wanneer hij of zij werkt.

2. Vrijheid in werkopdracht: De zzp’er mag opdrachten weigeren en werkt niet exclusief voor één opdrachtgever.

3. Zelfstandigheid: De zzp’er gebruikt eigen materialen, bepaalt zijn eigen tarief en draagt ondernemersrisico, zoals bijvoorbeeld het niet doorbetaald krijgen bij ziekte.

4. Geen verplichting tot doorbetaling: De zzp’er krijgt alleen betaald voor de geleverde diensten en niet bij bijvoorbeeld vakantie of ziekte.

5. Duidelijke overeenkomst: De afspraken tussen de zzp’er en de opdrachtgever staan vast in een contract, bijvoorbeeld een modelovereenkomst, waarin duidelijk staat dat er geen dienstverband is.

Praktische tips voor jou als werkgever

Je kunt als werkgever verschillende strategieën inzetten om schijnzelfstandigheid te voorkomen. Zo kan je ervoor kiezen om zelfstandigen in vaste dienst te nemen of hen via een uitzendbureau in te huren. Een andere optie is om de samenwerking vast te leggen in een duidelijke opdrachtovereenkomst. Het is echter belangrijk om te beseffen dat elke aanpak risico’s met zich meebrengt, afhankelijk van hoe het werk in de praktijk wordt uitgevoerd. Naast de initiatieven van werkgevers ligt er een taak bij de overheid om de verschillen tussen zelfstandigen en werknemers goed te definiëren voor beide partijen. 

Keuzehulp

Het moet voor zowel werknemers als werkgevers duidelijk zijn welke rechten en plichten er gelden om aan te tonen of iemand zzp’er is of eigenlijk in loondienst (schijnzelfstandigheid) werkt. De Rijksoverheid ontwikkelde een handige tool om erachter te komen welke contractvorm bij jouw situatie past. 

Een blik op de toekomst

De verscherpte handhaving van de DBA valt samen met een krappe arbeidsmarkt en een recordaantal van 1,25 miljoen zzp'ers in Nederland. De vraag “waar ligt de grens tussen echte zelfstandigheid en verborgen dienstverband?” wordt steeds dwingender. Als jouw organisatie tijdig de juiste stappen zet, kun je je goed voorbereiden op deze veranderingen en onnodige problemen vermijden.

Gebruikte bronnen:

• Belastingdienst

• FNV - ZZP