Wat is inflatie en hoe ga je er het beste mee om? Check deze 5 tips!

Inflatie in het kort: 

• Er is sprake van inflatie wanneer de prijzen van veel producten en diensten stijgen.

• Het inflatiecijfer wordt maandelijks door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) berekend aan de hand van de consumentenprijsindex (CPI).

• Huidige oorlogen en eerdere gebeurtenissen zoals de coronacrisis veroorzaken schaarste aan materialen en/of personeel, wat leidt tot stijgende prijzen.

• In 2022 was de inflatie uitzonderlijk hoog: 10%. In 2023 was dit 3,8%.

• Inflatie is niet altijd slecht. Een beetje inflatie stimuleert consumenten juist om hun geld uit te geven. Wat goed is voor de economie.

• Besparen, aflossen, beleggen en investeren in jezelf zijn manieren om beter bestand te zijn tegen inflatie.

Wat is inflatie?

De prijzen van goederen en diensten veranderen continu. Sommige prijzen stijgen, terwijl andere prijzen dalen. Dit wordt onder andere bepaald door de wet van vraag en aanbod: hoe meer vraag er naar een product is en hoe minder aanbod, hoe hoger de prijs. Wanneer de prijzen van veel producten en diensten stijgen, is er sprake van inflatie. Die inflatie wordt uitgedrukt in een percentage. In mei 2024 was de Nederlandse inflatie bijvoorbeeld 2,7%. Dat houdt in dat consumenten gemiddeld 2,7% meer kwijt waren aan goederen en diensten dan een jaar eerder.

Inflatie Nederland: van 2021 tot nu

Consumentenprijzen waren in 2021 gemiddeld 2,7% hoger dan in 2020. Een stijging van de inflatie ten opzichte van het jaar ervoor, toen de prijsstijging nog maar 1,3% was. Het economisch herstel na de corona tijd en de start van de oorlog in Oekraïne leidden in 2022 in Nederland echter tot een uitzonderlijk hoge inflatie van gemiddeld maar liefst 10%. Dit was de hoogste inflatie sinds 1975.

In 2023 was de inflatie weer aanzienlijk lager. Prijzen van consumentengoederen- en diensten waren in 2023 gemiddeld 3,8% hoger dan een jaar eerder. Net als in 2022 hadden ook in 2023 met name de ontwikkelingen van prijzen voor voeding en energie invloed op de inflatie.

Inflatie 2024

De inflatie over heel 2024 wordt pas na afloop van het jaar bekend, maar de cijfers per maand zijn wel al eerder beschikbaar.

bron: CBS

Wat betekent inflatie voor consumenten?

Wanneer er sprake is van inflatie, stijgen de algemene prijzen. Dit heeft invloed op de koopkracht van de consument. De koopkracht gaat over wat je kunt kopen voor je geld. Stijgen de prijzen door inflatie? Dan kun je vandaag voor een euro minder kopen dan voor de inflatie. Deed je bijvoorbeeld in mei 2024 exact dezelfde boodschappen als een jaar ervoor? Dan kan het zomaar zijn dat diezelfde boodschappen die toen € 100 waren, dit jaar € 102,70 kostten, door de inflatie van 2,7%. Dit lijkt zo misschien een klein verschil, maar denk eraan dat het totale verschil nogal kan oplopen als je alle kosten van een langere tijd bij elkaar optelt.

Inflatie berekenen

Het inflatiecijfer wordt berekend door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het CBS houdt daarvoor de prijzen bij van een selectie producten en diensten waar consumenten hun geld aan uitgeven. Van onder andere koffie tot kleding en van een telefoonabonnement tot de huur van je huis. Het prijsverloop van dit 'mandje' goederen en diensten wordt weergegeven door de zogeheten consumentenprijsindex (CPI). Hoe meer er gemiddeld aan een product wordt besteed, hoe zwaarder het meetelt in de CPI. Zo tellen de kosten van huisvesting, energie en water het zwaarst mee. Eten en drinken (alcoholvrij) is goed voor ruim 10% van het mandje.

Het CBS berekent de consumentenprijsindex elke maand. De inflatie is de jaar-op-jaarmutatie van deze consumentenprijsindex en geeft zo aan hoeveel duurder het leven voor een gemiddeld huishouden in Nederland is geworden in een jaar tijd. Bij het berekenen hiervan maakt het CBS ook gebruik van een Europese maatstaf, om de inflatiecijfers binnen het eurogebied goed te kunnen vergelijken.

Wat zijn de oorzaken van inflatie?

Inflatie kan diverse oorzaken hebben. Afgelopen jaren was de inflatie bijvoorbeeld vrij hoog. Dagelijkse boodschappen, maar ook een bezoek aan de kapper of de aanschaf van een nieuwe fiets werden in een relatief korte tijd een stuk duurder. Oorzaken daarvan waren onder andere de corona crisis en de oorlog in Oekraïne. Dat soort situaties hebben namelijk grote invloed op de beschikbaarheid van materialen, ingrediënten en producten.

Een tekort aan materialen, maar bijvoorbeeld ook personeel, zorgt ervoor dat er een tekort aan producten en diensten ontstaat. Daarmee neemt het aanbod af, terwijl de vraag gelijk blijft of in sommige gevallen misschien zelfs stijgt. Kijk je dan weer naar de wet van vraag en aanbod die we eerder al noemden, dan zorgt het feit dat de vraag groter is dan het aanbod ervoor dat de prijzen stijgen. Wanneer dit langere tijd het geval is, en het gaat om meerdere producten en diensten, dan leidt deze situatie tot inflatie.

Voordeel van inflatie

Inflatie is niet altijd slecht. De Europese Centrale Bank (ECB) zette zich afgelopen jaren in om de inflatie na de piek in 2022 weer omlaag te krijgen. 0% inflatie zal echter nooit het streven worden. Een beetje inflatie is namelijk goed voor de economie. Stijgen de prijzen geleidelijk? Dan stimuleert dat consumenten om hun geld uit te geven.

Wanneer de inflatie 0% is, ontstaat de kans op deflatie: een daling van het algemene prijspeil. Deflatie is mogelijk nog schadelijker voor de Nederlandse economie. Bij dalende prijzen wachten bedrijven en consumenten namelijk met hun aankopen in de hoop dat alles nog goedkoper wordt. Daardoor daalt de vraag en dat kan de economie sterk afremmen. De ECB streeft daarom naar een inflatiecijfer van 2%, om zo een veiligheidsmarge te houden voor het geval dat de prijzen verder dalen.

Omgaan met inflatie

Inflatie zal er dus altijd zijn, maar hoe ga jij daar als consument het beste mee om? Helaas ben je voor veel oplossingen afhankelijk van anderen. Van je werkgever bijvoorbeeld als het gaat om loonsverhoging, van de Nederlandse overheid als het gaat om toeslagen en de btw, en van de Europese Centrale Bank als het gaat om de rentes. Toch zijn er ook een aantal dingen die je zelf kunt doen om beter bestand te zijn tegen inflatie.

5 tips om beter tegen inflatie te kunnen:

• Besparen is de snelste manier om beter om te kunnen gaan met inflatie. Kijk regelmatig kritisch naar je eigen uitgaven. Zeg overbodige abonnementen op (of vergelijk ze eens met goedkopere aanbieders) en koop minder nieuwe spullen. Leen vaker iets van een ander of ga bijvoorbeeld voor tweedehands. Maar denk ook aan vaker de fiets pakken in plaats van de auto, de verwarming een graadje lager zetten of een afspraak met jezelf om minder vaak buiten de deur te eten.

• Los je leningen (versneld) af. Dit voelt misschien tegenstrijdig, want je hebt je geld al hard genoeg nodig tijdens inflatie. Maar als je leningen met een hoge rente zo snel mogelijk aflost, bespaar je daarmee een hoop geld op de langere termijn en ben je dus in de toekomst meer bestand tegen inflatie.

• Start met beleggen. Spaargeld wordt in tijden van (hoge) inflatie vaak alleen maar minder waard, zolang de rentes niet opwegen tegen het inflatiepercentage. Beleggen kan je daarentegen een hoger rendement opleveren dan sparen. Zo wordt je geld meer waard en houd je onderaan de streep meer over, ondanks de inflatie. Beleggen kan al vanaf een paar tientjes. Let wel op: beleggen biedt geen garantie. Beleg daarom alleen met geld dat je kunt missen en verdiep je hier goed in voordat je stappen onderneemt.

• Vraag om loonsverhoging. Lang niet alle bedrijven voeren ieder jaar een inflatiecorrectie door op het salaris en zelfs al doen ze dat wel, dan is het niet altijd voldoende. Onderhandel daarom zelf over je salaris en toon daarbij aan wat je (extra) waard bent. Maak gebruik van onze tips voor je salarisonderhandeling.

• Investeer in jezelf. Lukt het je nu nog niet om die loonsverhoging te krijgen? Dan is investeren in jezelf misschien wel het beste dat je kunt doen, zodat je in de toekomst meer kunt verdienen. Ben je nog op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen? Of kun je wellicht een stap omhoog met de juiste training? Kijk wat jou nog waardevoller maakt voor werkgevers en investeer daarin. Vaak heeft je huidige werkgever daar al een budget voor beschikbaar, dus maak daar vooral gebruik van om zelf geld te besparen.

Geraadpleegde bronnen:

• De Nederlandsche Bank

• Centraal Bureau voor de Statistiek

• Centraal Planbureau