Ontdek alles over verschillende bedrijfsculturen

Bedrijfscultuur in het kort:

• Betekenis en belang: bedrijfscultuur omvat gedeelde normen, waarden, gebruiken en gedragingen binnen een organisatie, beïnvloedt hoe werknemers en klanten met elkaar omgaan, en helpt bij het vormen van een gezamenlijke identiteit.

• Nederlandse cultuur: Nederlandse bedrijven hebben vaak een informele, gelijkwaardige werkomgeving met nadruk op open communicatie, teamwork, flexibiliteit en een goede werk-privébalans.

• Soorten: het 'Competing Values Framework' onderscheidt vier typen bedrijfsculturen: familie-, adhocratie-, hiërarchische- en de marktcultuur, elk met eigen kenmerken en positieve en negatieve aspecten.

• Inclusiviteit: inclusieve bedrijfsculturen bevorderen diversiteit en gelijkheid, wat innovatie stimuleert en tevredenheid en loyaliteit onder werknemers verhoogt, maar het bemoeilijkt soms besluitvorming.

• Ontdekken: een bedrijfscultuur kun je ontdekken door websites, blogs en social media te lezen, gesprekken te voeren met (ex-) medewerkers, tijdens sollicitatiegesprekken en door reviews op platforms als Glassdoor te checken.

• Passende cultuur: denk na over wat jij fijn vindt in een werkomgeving; bijvoorbeeld het type sfeer, hoe je samen wilt werken met anderen en hoeveel vrijheid je wilt. Gebruik deze informatie om te bepalen welke bedrijfscultuur het beste bij jou past.

Wat is bedrijfscultuur? 

De term gaat verder dan alleen de missie en visie die op papier staan; het zijn de kernwaarden van een organisatie. De bedrijfscultuur is de mix van gedeelde normen, waarden, gebruiken en gedragingen die samen het werkklimaat en de sociale omgang binnen een bedrijf bepalen. Het vormt een kompas voor hoe werknemers met elkaar en met klanten omgaan, bepaalt hoe beslissingen worden genomen en helpt bij het maken van een gezamenlijke identiteit. Afhankelijk van de context kunnen ook woorden als ‘bedrijfsmentaliteit’ of ‘organisatieklimaat’ gebruikt worden.

In Nederland wordt over het algemeen de bedrijfscultuur gekenmerkt door een informele, gelijkwaardige werkomgeving met een sterke nadruk op open communicatie, teamwork en transparantie. Flexibiliteit en een goede werk-privébalans zijn belangrijk, waarbij werknemers vaak opties hebben voor flexibele werktijden en thuiswerken.

Soorten bedrijfscultuur

Het meestgebruikte model om bedrijfsculturen van elkaar te onderscheiden is het ‘Competing Values Framework’ van Robert E. Quinn en Kim S. Cameron. Hoewel dit model in de vroege jaren 1980 werd ontwikkeld, is het nog steeds relevant en bruikbaar in de hedendaagse context van organisatiecultuur en management. De kracht van het model ligt in zijn eenvoud en veelzijdigheid, waardoor het toepasbaar blijft. Quinn en Cameron identificeerden vier categorieën: familie-, adhocratie-, hiërarchische- en de marktcultuur.

• Familiecultuur: hierin draait het om samenwerking, betrokkenheid en teamgeest, met een familie-achtige sfeer waar medewerkers zich gewaardeerd voelen. Loyaliteit, tradities en eenheid staan centraal, en managers treden vaak op als mentoren. 

  Soms pakt het nadelig uit doordat de sterke nadruk op eenheid en relaties beslissingen vertraagt en professionele grenzen vervaagt, wat conflicten kan veroorzaken. Deze cultuur is typisch voor dienstverlenende organisaties zoals gezondheidszorg en onderwijs, waar zorg en communicatie belangrijk zijn.

• Adhocratie cultuur: dit staat voor dynamisch, ondernemend en creatief. Flexibiliteit en innovatie worden aangemoedigd, en medewerkers krijgen ruimte om te experimenteren. Managers worden gezien als visionairs met een duidelijke toekomstvisie die anderen inspireren met hun ideeën. 

  Het kan nadelig zijn als flexibiliteit en innovatie zorgen voor een gebrek aan structuur en stabiliteit, wat verwarrend en inefficiënt kan uitpakken. Dit type cultuur is aantrekkelijk voor snel veranderende markten, zoals technologiebedrijven en startups waar blijven innoveren centraal staat.

• Hiërarchische cultuur: deze top-down benadering legt de nadruk op een (verticale) structuur, controle en efficiëntie. Stabiliteit, voorspelbaarheid en duidelijke regels vormen hierbij de kern. De top heeft veel macht en invloed op de besluitvorming, en medewerkers in alle lagen van de organisatie hebben duidelijke taken en verantwoordelijkheden. 

  Deze cultuur beperkt weleens de zelfstandigheid en creativiteit van medewerkers doordat zij minder vrijheid hebben om zelf beslissingen te nemen en initiatieven te ontplooien. Deze cultuur is typisch voor grote, gevestigde bedrijven en overheidsinstellingen, waar stabiliteit en efficiëntie belangrijk zijn.

• Marktcultuur: de marktcultuur focust op resultaten en prestaties, waarbij competitie en meetbare doelen centraal staan. Medewerkers worden aangemoedigd om doelgericht en productief te werken, en succes wordt gemeten aan de hand van marktprestaties. Managers zijn vaak hard en doelgericht. 

  De focus op resultaten en competitie kan leiden tot stress, burn-outs en minder samenwerking tussen medewerkers. Deze cultuur is typisch voor verkoopgerichte organisaties zoals retail- en commerciële bedrijven.

Veel organisaties ontwikkelen een hybride bedrijfscultuur die verschillende aspecten van de vier hoofdtypen aanraakt, op basis van hun specifieke behoeften, uitdagingen en strategische doelen. De mix daarvan maakt een bedrijfscultuur uniek.

Inclusiviteit

Inclusiviteit is een groeiende trend binnen bedrijfsculturen; het bevordert diversiteit en gelijkheid. Dit gebeurt door iedereen gelijke rechten en plichten te geven en aan te moedigen unieke ideeën te delen. Dit creëert een levendige werkplek waarin iedereen zich gewaardeerd en gerespecteerd voelt, wat de tevredenheid, loyaliteit en innovatie onder werknemers verhoogt. Een diverse groep medewerkers komt namelijk sneller tot vernieuwende ideeën en oplossingen. Echter, het betrekken van iedereen bij besluitvorming kan ingewikkeld zijn en ongewild extra aandacht voor minderheden kan averechts werken. Bovendien moet je met een diversiteitsquotum vermijden dat de oorspronkelijke missie van echte gelijkheid verloren gaat. En het beleid moet voorkomen dat inclusie alleen voor de show is zonder echte acceptatie. Dit verschijnsel heet tokenisme.

Hoe ontdek je een bedrijfscultuur?

Om erachter te komen wat de bedrijfscultuur van een bedrijf is, kun je beginnen met het bekijken van hun website, blogs en social media, waar vaak de waarden en missie van het bedrijf duidelijk worden. Praat met huidige en voormalige medewerkers om persoonlijke ervaringen te verzamelen. Tijdens een sollicitatiegesprek kun je ook vragen naar de werkstijl, teamdynamiek en hoe ze feedback aan elkaar geven. Reviews op platforms zoals Glassdoor geven ook een goed beeld van de interne cultuur. 

Je kunt de bedrijfscultuur bij een sollicitatiegesprek afleiden uit de werkomgeving door op verschillende elementen te letten. Deze geven inzicht in hoe een bedrijf omgaat met samenwerking, formaliteit, creativiteit, welzijn en innovatie. Let met name op de volgende factoren:

1. Werkplekopstelling: open of gesloten ruimtes

2. Interactie tussen collega's: vriendelijk en behulpzaam of gespannen

3. Inrichting: aanwezigheid van persoonlijke items en decoratie

4. Gemeenschappelijke ruimtes: aanwezigheid van pauzeruimtes en andere gedeelde ruimtes

5. Gebruik van technologische hulpmiddelen (gaat het bedrijf mee met de tijd?)

6. Kledingstijl van de medewerkers

Door naar deze elementen te kijken, kun je een goed beeld krijgen van de bedrijfscultuur en of deze bij jou past.

Welke bedrijfscultuur past bij jou?

Om erachter te komen welke bedrijfscultuur bij je past, denk je na over wat je belangrijk vindt in een werkomgeving. Hou je van een informele sfeer of werk je liever in een gestructureerde omgeving? Vind je het belangrijk om veel samen te werken of werk je liever zelfstandig? Sta ook stil bij hoe je omgaat met stress en druk, en of je graag in een innovatieve of meer traditionele omgeving werkt. Maak een lijst van wat voor jou belangrijk is in een bedrijfscultuur en gebruik dit als leidraad bij het zoeken naar en beoordelen van potentiële werkgevers.

Ideale bedrijfscultuur

Hoewel het goed is te streven naar een ideale bedrijfscultuur, moet je beseffen dat de ‘perfecte’ bedrijfscultuur niet bestaat. Elk bedrijf is uniek, met eigen uitdagingen, doelen en persoonlijkheden van medewerkers. Wat voor de ene organisatie goed werkt, kan voor een andere minder effectief zijn. Het komt erop neer dat je een cultuur creëert die bij het bedrijf en team past, en die de ruimte biedt om te groeien en mee te veranderen naarmate het zich verder ontwikkelt. Flexibiliteit en goed luisteren naar elkaar zijn daarbij erg belangrijk.

Gezonde bedrijfscultuur

Wel is een gezonde bedrijfscultuur de basis van een succesvol en duurzaam bedrijf. Een dergelijke cultuur bevordert open communicatie, respect en samenwerking, waardoor iedereen zich gewaardeerd en betrokken voelt. Dit zorgt niet alleen voor betere prestaties, maar ook voor een prettige werkplek waar iedereen met plezier naartoe gaat. En tevreden medewerkers zijn productiever, creatiever en loyaler aan het bedrijf.

Bedrijfscultuur veranderen

Als medewerker kun je zelf ook veel doen om de bedrijfscultuur te veranderen of te verbeteren. Begin met open en constructieve feedback geven, zowel aan je collega's als aan het management. Laat zien dat je bereid bent om samen te werken en anderen te helpen, en moedig een sfeer van respect en inclusie aan. Neem het initiatief om positieve veranderingen voor te stellen, zoals teamactiviteiten of nieuwe manieren van werken. En heel belangrijk: leid met je eigen voorbeeldgedrag en blijf altijd communiceren. Door zelf kleine stappen te zetten, kun je een grote impact maken op de algemene sfeer en cultuur binnen een bedrijf.

Geraadpleegde bron: 

• Quinn Association