Dichtbij huis werken: minder stress, meer balans

Als tijd geld is, en geld gelukkig maakt, dan is je vrije tijd goud waard. En hoe dichter je bij je werk woont, hoe meer van die waardevolle tijd helemaal van jou is. Elke ochtend een half uur fietsen of wandelen naar je werk, óf twee uur forenzen in een bomvolle trein of een langzaam voortkruipende file: het verschil in energie, kosten en werkplezier is enorm. Geen wonder dat volgens onderzoek van Nationale Vacaturebank meer dan de helft van de Nederlanders (53 procent) sinds corona veel meer waarde hecht aan een baan in de buurt.

Cruciaal voor werkgeluk 

‘Werken dichtbij huis draagt heel sterk bij aan het werkgeluk van werknemers,’ zegt Sacha Luijkx, head of content bij Brightmine, expert op het gebied van HR-inzichten. ‘Wie dichtbij huis werkt, wint elke dag tijd om te sporten, met het gezin door te brengen, of simpelweg te rusten. En dat draagt bij aan de mentale balans en welzijn.’ Een goede fysieke gezondheid is cruciaal voor werkgeluk, benadrukt ze. ‘Dagelijks in de file staan of in een overvolle trein zitten, levert spanning op. Kortere reistijd betekent minder stress en meer energie. Medewerkers die zich fysiek en mentaal goed voelen, zijn productiever en meer betrokken. Dat merken werkgevers direct.

Wat is een acceptabele reistijd?

Uit arbeidsmarktgedragsonderzoek van Intelligence Group (2019) blijkt dat de meeste Nederlanders een woon-werkafstand van maximaal 39 minuten (enkele reis) acceptabel vinden. Volgens cijfers van de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) van TNO en het CBS, lukt dat aardig; 67 procent van de werknemers is niet langer dan een halfuur onderweg naar het werk. Voor slechts 10 procent duurt een enkeltje langer dan een uur.  

Hoe langer de forensentrip, hoe aantrekkelijker thuiswerken wordt. Luijkx ziet dat ook in haar eigen team. ‘Collega’s uit Amsterdam komen vaker langs op ons kantoor, meestal op de fiets. Wie in Schijndel of Eindhoven woont, vraagt vaker of maximaal twee dagen op kantoor ook voldoende is.’ Maar veel hangt ook af van de complete context,’ nuanceert ze. ‘Hoe is de werksfeer? Past het salaris bij de reistijd? Zijn de secundaire arbeidsvoorwaarden goed? Uiteindelijk gaat het om het totaalplaatje.

Betaalde reistijd 

Niet iedereen kijkt hetzelfde naar reistijd. Oudere medewerkers, vaak gewend aan jarenlang fulltime op kantoor werken, hechten volgens Luijkx meer waarde aan fysieke aanwezigheid en het samenzijn met collega’s. ‘Jongere generaties hebben andere prioriteiten. Zij hechten vooral veel waarde aan autonomie en flexibiliteit. Zij vinden het heerlijk om vrijheid te hebben in waar en wanneer ze werken.’ Dat vertaalt zich ook naar de concurrentie op de krappe arbeidsmarkt. ‘Werkgevers die ruimte bieden voor thuiswerken of werken op een locatie dichter bij huis, maken een grotere kans om nieuwe talenten aan te trekken.’

Voor sommige werknemers is reistijd zelfs een keiharde arbeidsvoorwaarde, voegt ze toe. ‘Soms hoor je: kan mijn reistijd niet als werktijd gelden? Niet elke werkgever biedt dat, maar het illustreert wel dat reistijd als belastend wordt ervaren. Betaalde reistijd kan in de toekomst best eens meer een punt worden in de contractonderhandeling.’

Maatwerk

Volgens de NEA zijn thuiswerkers gemiddeld een kwartier langer onderweg als zij wél naar hun werk zouden gaan, dan werknemers die niet thuiswerken. Voor de helft van hen zijn de reistijd en -kosten dan ook een sterke reden om thuis te werken. Toch zien we dat veel bedrijven na corona striktere regels hebben over het aantal kantoordagen.

Maatwerk is volgens Luijkx essentieel. ‘Sommige organisaties regelen locatie-swaps of huren flexibele werkplekken dichter bij de woonplaats van medewerkers. Zo hoeven mensen niet altijd naar het hoofdkantoor.’ 

Bij Brightmine is de basisregel: twee dagen per week op kantoor. ‘Maar als iemand verder weg woont en één dag beter past, kijken we naar de situatie.’ Die flexibiliteit vraagt wel om een evenwichtige aanpak, voegt ze toe. ‘Je wilt niet dat Pietje wel en Jantje niet iets mag, zonder duidelijke reden. Maar als er een goede sfeer is, kun je als manager kijken wat mogelijk is.

Duurzaam voordeel

Kortere woon-werkafstanden besparen niet alleen tijd, maar ook geld. Minder brandstof, lagere OV-kosten en minder slijtage aan de auto zijn directe voordelen voor werknemers. ‘Ook werkgevers profiteren,’ stelt Luijkx. ‘Het verlaagt reiskostenvergoedingen en draagt bij aan duurzaamheid. Minder verkeer betekent minder CO₂-uitstoot. En steeds meer werknemers vinden het belangrijk dat hun werk bijdraagt aan een beter milieu.’ 

In de krappe arbeidsmarkt kunnen werkgevers zich onderscheiden door zich flexibel op te stellen, concludeert Luijkx: ‘Door corona hebben werknemers ervaren dat productief werken ook kan zonder dagelijks op kantoor te zijn. Werkgevers die dat erkennen, winnen aan aantrekkingskracht. Het begint met het gesprek: wat past bij onze mensen en hoe kunnen we dat organiseren? Als je op maat kunt kijken wat een medewerker nodig heeft en daarin af en toe flexibel bent, ben je eerder een fijne werkgever.’