Vaststellingsovereenkomst: wat is het en waar moet je op letten?

Vaststellingsovereenkomsten in het kort: 

• Je ontvangt een vaststellingsovereenkomst wanneer jouw werkgever je wil ontslaan, zonder tussenkomst van de kantonrechter of het UWV. 

• Een vaststellingsovereenkomst bevat alle afspraken die worden gemaakt over jouw ontslag met wederzijds goedvinden. 

• De eerste versie van een vaststellingsovereenkomst is in de meeste gevallen een voorstel, waarover onderhandeld kan worden.

Wat is een vaststellingsovereenkomst? 

Een vaststellingsovereenkomst (vso), ook wel beëindigingsovereenkomst genoemd, is een contract waarin twee (of meer) partijen samen bindende afspraken maken voor het oplossen van een geschil. Een dergelijke overeenkomst kan onder andere worden gebruikt wanneer jij en je werkgever met wederzijds goedvinden uit elkaar gaan. De vaststellingsovereenkomst wordt vaak ingezet om een ontslag soepel te laten verlopen. Een vso maakt het namelijk mogelijk om zonder tussenkomst van de kantonrechter of het UWV een ontslag met wederzijds goedvinden af te wikkelen.

Waarom een vaststellingsovereenkomst? 

Een ontslagvergunning aanvragen bij het UWV of een verzoekschrift indienen bij de rechter kost meer tijd, en is vaak duurder, dan ontslag met wederzijds goedvinden. Tijd en geld zijn dan ook de belangrijkste redenen voor werkgevers om een ontslag te regelen via een vaststellingsovereenkomst. Ook voor jou als werknemer heeft deze manier van ontslag voordelen. Zo heb je meer invloed op de voorwaarden en kun je onderhandelen over de inhoud van het ontslagvoorstel. Daarnaast weten zowel jij als je werkgever precies wat jullie kunnen verwachten nadat er is getekend. De afspraken zijn tenslotte in overleg bepaald. Anders dan wanneer een ontslag via het UWV of de kantonrechter gaat.

Ontslag met wederzijds goedvinden 

De vaststellingsovereenkomst wordt dus ingezet bij een ontslag in overleg, maar wat is een ontslag met wederzijds goedvinden? Wanneer je werkgever jou wil ontslaan, kun je besluiten mee te werken aan het ontslag. Jouw medewerking aan het ontslag heeft geen invloed op je recht op een WW-uitkering. Let wel op dat je bij een ontslag met wederzijds goedvinden niet automatisch recht hebt op een transitievergoeding. Wel kan er onderhandeld worden over een financiële vergoeding, of ontslagvergoeding. 

Vaststellingsovereenkomst bij ziekte

Stel je bent ziek of hebt bijvoorbeeld een burn-out, terwijl je werkgever je wil ontslaan. Je krijgt een vaststellingsovereenkomst aangeboden en men probeert aan te sturen op ontslag met wederzijds goedvinden. Bedenk dan goed wat je doet. Als je ziek bent, geldt namelijk de ontslagbescherming. Dat houdt in dat een werkgever je arbeidscontract tijdens de eerste twee jaar van je ziekte of arbeidsongeschiktheid niet kan opzeggen. Om daar onderuit te komen proberen werkgevers zieke werknemers soms over te halen tot ontslag met wederzijds goedvinden. 

Let wel op: het ontslagverbod bij ziekte of arbeidsongeschiktheid geldt niet altijd. Ontslag op staande voet, wegens werkweigering of wegens reorganisatie geven een werkgever bijvoorbeeld wel het recht een werknemer te ontslaan. Ga dus goed na welke regels gelden voor jouw situatie en maak een bewuste keuze. Eenmaal akkoord met het ontslag met wederzijds goedvinden, raak je bij ziekte namelijk mogelijk je recht op een WW-uitkering of een Ziektewetuitkering kwijt.

Wat moet er in een vaststellingsovereenkomst staan? 

Een vaststellingsovereenkomst bevat alle afspraken die jij met je werkgever maakt met betrekking tot je ontslag. De belangrijkste onderdelen zijn vaak de ontslagreden, zoals een verschil van inzicht, en de hoogte van je transitievergoeding of ontslagvergoeding. Daarnaast bevat een vaststellingsovereenkomst nog een aantal andere belangrijke zaken. 

Onderdelen van een vaststellingsovereenkomst:

• Reden van het ontslag. 

• Transitievergoeding of ontslagvergoeding. De hoogte van een transitievergoeding hangt af van je maandsalaris en de duur van je dienstverband. Bij het opstellen van een vaststellingsovereenkomst heb je echter niet altijd recht op een transitievergoeding. Je mag wel altijd afspraken maken over een financiële vergoeding, of ontslagvergoeding. 

• Einddatum van het dienstverband. 

• Eventuele vrijstelling van werkzaamheden en overdracht daarvan. 

• Afspraken over opname of uitbetaling van overgebleven vakantiedagen. 

• Afspraken over het inleveren van bedrijfseigendommen, zoals een laptop of telefoon.

• Eventuele ontheffing van het concurrentiebeding of relatiebeding. 

• Eventuele vergoeding voor outplacement. Een budget om opleidingen, trainingen of workshops te volgen die je kans op het vinden van een nieuwe baan vergroten. 

• Bereidheid tot het afgeven van een getuigschrift en/of referenties door de werkgever; 

• Vergoeding van juridische kosten voor controle van de overeenkomst; 

• Eindafrekening van onder andere salaris, vakantiegeld, bonussen etc; 

• Finale kwijting: de afspraak dat de werkgever en werknemer, na het betalen van alle afgesproken bedragen, niets meer van elkaar kunnen eisen.

Vaststellingsovereenkomst en recht op WW 

Het UWV controleert de ondertekende vaststellingsovereenkomst om te bepalen of je recht hebt op een WW-uitkering. Om je recht op een WW-uitkering te behouden moet de vaststellingsovereenkomst een aantal punten bevatten. Het is belangrijk dat: 

• het initiatief van het ontslag van de werkgever komt. Neem je zelf ontslag dan krijg je geen WW. 

• de reden voor ontslag duidelijk is. Dit moet een neutrale reden zijn, waaruit blijkt dat jij als werknemer niet schuldig bent aan je ontslag. 

• het gaat om een ontslag met wederzijds goedvinden. 

• de ontslagdatum duidelijk is. Deze moet aansluiten op de dag dat de WW-uitkering ingaat.

Hoe lang WW-uitkering na vaststellingsovereenkomst? 

De duur van een WW-uitkering na het tekenen van een vaststellingsovereenkomst is deels afhankelijk van het aantal jaren dat je hebt gewerkt. Om te beginnen moet je minimaal 26 van de voorgaande 36 weken hebben gewerkt om in aanmerking te komen voor een uitkering. Vervolgens krijg je een basisuitkering van drie maanden. Daarnaast kun je in aanmerking komen voor een verlengde uitkering, afhankelijk van het aantal jaren dat je hebt gewerkt. Met de rekenhulp van het UWV bereken je eenvoudig hoeveel maanden jij recht hebt op een WW-uitkering. 

Onderhandelen bij een vaststellingsovereenkomst 

Belangrijk om te weten is dat je een vaststellingsovereenkomst nooit direct hoeft te tekenen. Zeg altijd dat je het voorstel wil doornemen en spreek daarbij af na hoeveel dagen je uiterlijk zal reageren. Een termijn van zeven tot veertien dagen is heel redelijk. Dit geeft je de ruimte om alles te controleren en eventueel juridisch advies in te winnen. Vervolgens kun je kijken naar ruimte om te onderhandelen. Daarvoor is het belangrijk eerst de ontslagreden goed te checken. Je wil namelijk weten of je werkgever je ook kan ontslaan als je niet akkoord gaat met het voorstel. Zo niet, dan versterkt dit je onderhandelingspositie. 

De kans is groot dat de werkgever in het eerste voorstel al rekening heeft gehouden met onderhandelingen. Er zijn een aantal zaken waarover vaak onderhandeld kan worden:

• Reden tot ontslag en/of de formulering daarvan. Het is van groot belang dat de reden van het ontslag op geen enkele manier ruimte geeft voor twijfel aan jouw schuld als werknemer. Kan de reden geïnterpreteerd worden als iets dat jouw schuld is? Dan verlies je mogelijk je recht op een WW-uitkering. 

• Transitievergoeding of ontslagvergoeding. Zoals eerder aangegeven heb je niet altijd recht op een transitievergoeding. Er valt echter wel (bijna) altijd te onderhandelen over de totale financiële vergoeding, of ontslagvergoeding. 

• Outplacementbudget. Vaak wordt een outplacementtraject ingezet bij ontslag. Dit geeft je de mogelijkheid opleidingen, trainingen of workshops te volgen die je kans op het vinden van een nieuwe baan vergroten. Dit budget wordt soms gekoppeld aan een outplacementbureau dat jou gaat helpen, maar je kunt ook laten opnemen dat het budget vrij te besteden is. 

• Vakantiedagen en overuren. Heb je nog vakantiedagen en/of overuren openstaan? Onderhandel dan over het uitbetalen en/of opnemen hiervan. 

• Concurrentiebeding. Een concurrentie- of relatiebeding kan jouw zoektocht naar een nieuwe baan lastiger maken. In onderhandeling kan dit worden opgeheven. 

• Vergoeding van juridische kosten. Het is aan te raden een vso altijd te laten controleren door een jurist. De werkgever kan daarvoor een vergoeding beschikbaar stellen. 

• Overige zaken, zoals een dertiende maand, aandelen die je via het bedrijf hebt en/of bedrijfsmiddelen die je al dan niet moet inleveren.

7 tips om succesvol te onderhandelen over een vaststellingsovereenkomst: 

1. Laat de werkgever het initiatief nemen. Dit versterkt jouw onderhandelingspositie. 

2. Teken nooit het eerste voorstel. Er is bijna altijd ruimte voor onderhandeling. 

3. Schakel juridische hulp in. Een jurist kan niet alleen de overeenkomst controleren, maar ook de onderhandelingen overnemen. Dit geeft rust en het levert vaak betere resultaten op. 

4. Onderhandel respectvol en redelijk. Ga het gesprek aan en probeer samen tot een regeling te komen waar jullie je allebei in kunnen vinden. 

5. Wees realistisch. Te hoge eisen komen onderhandelingen zelden ten goede. 

6. Bepaal je grenzen. Onderhandelen betekent vaak een compromis sluiten. Bedenk daarom vooraf wat je minimaal uit de onderhandelingen wil halen. 

7. Laat je niet beïnvloeden. Het kan zijn dat een werkgever probeert druk uit te oefenen. Laat je echter niet opjagen en teken niet te snel.

Geraadpleegde bronnen: 

• Juridisch Loket - beëindigingsovereenkomst

• UWV - beëindigingsovereenkomst

• Juridisch Platform - vaststellingsovereenkomst

• Belastingdienst - vaststellingsovereenkomst