Cognitieve vaardigheden: wat zijn het en hoe ontwikkel je die van jou?

Cognitieve vaardigheden in het kort:

• De term cognitie komt van het Latijnse woord ‘cognoscere’, dat kennen of weten betekent.

• Cognitieve vaardigheden gaat om het vermogen om informatie op je te nemen en te verwerken. Het gaat vooral om je kennis, denkvermogen en leervermogen.

• Cognitieve functies leer je al aan vanaf het moment dat je drie maanden oud bent

• Voorbeelden van cognitieve functies zijn. analytisch vermogen, concentratievermogen, kortetermijngeheugen, planningsvermogen en inschattingsvermogen.

• Metacognitieve vaardigheden zijn voor iedere baan belangrijk, denk aan oriëntatie, doelen stellen, planning, monitoring, evaluatie en zelfreflectie.

Wat betekent cognitief?

Er wordt vaak gesproken over cognitieve vaardigheden, cognitieve functies of cognitieve vermogens, maar wat betekent ‘cognitief’ precies? De term cognitie komt van het Latijnse woord ‘cognoscere’, dat kennen of weten betekent. Cognitie wordt ook wel ‘denkvermogen’ genoemd. Cognitief gaat namelijk over het vermogen om kennis te vergaren, op te nemen en te verwerken en aan de hand daarvan nieuwe vaardigheden aan te leren. Daarnaast gaat het ook om kwaliteiten als logisch nadenken, waarnemen, bewustzijn, aandacht, concentratie en geheugen.

Wat zijn cognitieve vaardigheden?

Cognitieve vaardigheden zijn de capaciteiten die je helpen informatie te begrijpen en te verwerken. Ze zijn belangrijk voor denken, leren en het toepassen van kennis. Ze omvatten ons vermogen om na te denken en te leren, en ook functies zoals geheugen, oriëntatie en taalvaardigheid. Cognitieve vaardigheden helpen ook bij het vormen van ideeën, het oplossen van problemen en het voorstellingen maken van dingen. Dagelijkse activiteiten zoals rekenen, lezen, schrijven en plannen zijn afhankelijk van deze vaardigheden. Het vermogen om deze taken goed te doen is belangrijk voor persoonlijke en professionele groei, omdat deze vaardigheden ons helpen om goed te reageren op onze omgeving en nieuwe informatie te begrijpen.

Voorbeelden van cognitieve vaardigheden

De mate waarin iemand uitblinkt in cognitieve vaardigheden varieert per persoon. Zo kan de een heel analytisch ingesteld zijn, terwijl de ander juist een sterk geheugen heeft of heel erg goed is in het focussen op iets. Een aantal voorbeelden van cognitieve vaardigheden:

• Analytisch vermogen: het vermogen om situaties en informatie goed te kunnen analyseren. Iemand met een analytisch vermogen denkt in oplossingen en is in staat informatie efficiënt te verwerken.

• Concentratievermogen: het vermogen om je aandacht gedurende een bepaalde tijd op één onderwerp te focussen zonder afgeleid te raken.

• Kortetermijngeheugen: ons kortetermijngeheugen kan informatie tot aan 30 seconden vasthouden. Een periode die je kunt verlengen door onder andere informatie te herhalen of er een andere betekenis aan te koppelen.

• Planningsvermogen: planning is te definiëren als de mogelijkheid om na te denken over de toekomst en daarop te anticiperen. Het stelt iemand in staat om de benodigde acties te kiezen, de juiste volgorde te bepalen, taken toe te wijzen en een plan van aanpak te bepalen.

• Inschattingsvermogen: inschatting is een van de belangrijkste neuropsychologische functies waar we in veel van onze dagelijkse activiteiten afhankelijk van zijn. Denk aan het inschatten van tijd, afstand, snelheid, maar ook situaties, reacties en omgevingen.

Metacognitieve vaardigheden

Cognitieve vaardigheden zijn voor iedere baan belangrijk. Daarom worden ze ook zo vaak in vacatures vermeld. Het is dan ook slim om, voordat je gaat solliciteren, goed na te denken over wat deze vaardigheden in een specifieke baan betekenen. En dat is waar metacognitieve vaardigheden om de hoek komen kijken. Metacognitie betekent 'het nadenken over het eigen denken'. Metacognitieve vaardigheden gaan dan ook over de controle die je hebt over jouw eigen kennis en het vermogen dat je bezit om jouw kennis te organiseren en controleren.

Voorbeelden van metacognitieve vaardigheden

Metacognitieve vaardigheden kun je heel concreet toepassen op die ene specifieke baan waar je naar wilt solliciteren. Bedenk daarvoor eerst hoe goed jouw metacognitieve vaardigheden zijn ontwikkeld, en bedenk daarna hoe jij deze kunt toepassen in de openstaande functie. Een aantal voorbeelden van metacognitieve vaardigheden: 

• oriëntatie op benodigde werkzaamheden;

• doelen stellen;

• planning van werkzaamheden;

• monitoring van een werkproces;

• evaluatie van een resultaat;

• zelfreflectie op het eigen handelen.

Het belang van cognitieve vaardigheden

Waarom cognitieve vaardigheden zo belangrijk zijn, wordt met al deze informatie een stuk duidelijker. Wanneer je kunt nadenken over jouw eigen kennis en kunde, ben je vaak flexibeler en leer je sneller. En dat is natuurlijk voor veel banen belangrijk, want het stelt je in staat om snel nieuwe taken op te pakken, efficiënt te werken, kritisch te zijn op je eigen werk en jezelf te verbeteren als dat nodig is. Ideaal voor je werkgever, maar ook voor jezelf. Zo voel je je namelijk sneller vertrouwd met het werk dat je doet en kun je goed omgaan met nieuwe situaties.

Cognitieve vaardigheden aantonen

In het geval van een sollicitatie is het belangrijk je cognitieve vaardigheden zowel in je cv als in een sollicitatiegesprek te tonen. Een goed cv bevat daarom een lijst met competenties om in één oogopslag te laten zien waar jij goed in bent. Denk bijvoorbeeld aan prioriteiten stellen, logisch denken, creativiteit, plannen, evalueren en doelmatig werken.

Tijdens een sollicitatiegesprek kun je jouw cognitieve vaardigheden ook op verschillende manieren tonen. Door bijvoorbeeld actief te luisteren en te reageren op je gesprekspartners, te verwijzen naar onderzoek dat je deed in aanloop naar het gesprek of door eerder behaalde resultaten te noemen waarin je vaardigheden naar voren komen.

Tips om je cognitieve vaardigheden te ontwikkelen

Wil je jouw cognitieve vaardigheden op peil houden en/of verder ontwikkelen? Dan zijn er verschillende manieren om dat te doen. Denk bijvoorbeeld aan regelmatige hersentraining door het lezen van een boek, het spelen van een denkspel of het leren van een nieuwe taal.

Ook slaap en dagelijkse beweging beïnvloeden je denkvermogen. Zorg er daarom voor dat je voldoende slaapt en regelmatig beweegt.

Let naast voldoende slaap en beweging ook met andere activiteiten op je stressniveau om je concentratieniveau en daarmee productiviteit te verbeteren. Meditatie kan bijvoorbeeld helpen bij het verlagen van je stressniveau en het heeft een positieve invloed op je kortetermijngeheugen.